Openingstoespraak Karin van Lieverloo: met de billen bloot

Openingstoespraak tentoonstelling                                           

Met de billen bloot -  Schilderijen van Ingeborg Laninga  - ZaadeL Makerij, Nijmegen - 8 september 2023

 

Dit wordt geen verhaal over billen.

Ik ga het niet hebben over de mooie, zachte vormen van de vrouwenbil, over weelderige rondingen, rijpe achtersten, stevige zitvlakken, verleidelijke derrières, bipsen met rimpels, putjes of deukjes, parmantige achterwerken, volle billen, pronte achterdelen, strakke kontjes of kokette kadetjes.

Ingeborgs geschilderde ode aan de bil is namelijk ook, en eigenlijk veel meer, een lofzang op kwetsbaarheid en transformatie. Met deze serie brengt ze niet alleen de billen van 27 vrouwen in beeld, maar laat ze ook een stukje van zichzelf zien. Niet voor niets gaf zij deze tentoonstelling de titel Met de billen bloot.

Vandaag mogen jullie ongegeneerd staren naar Ingeborgs billen. Naar alle 27 paar. Want dit zijn haar billen. Niet die van mij (al zie ik jullie kijken en vergelijken), niet die van jullie, maar van Ingeborg. Allemaal. Want zij heeft ze geschilderd. Dit billboard is haar verhaal. En bovendien het verhaal van ZaadeL Makerij. En daar gaat het vandaag over.

Niet eerder exposeerde Ingeborg haar eigen schilderijen bij ZaadeL. Altijd hield ze de boot af. Hoe aanwezig ze is binnen ZaadeL, hoe enthousiast ze organiseert, hoe gemakkelijk ze anderen faciliteert en kansen geeft, het staat allemaal in schril contrast met de benadering van haar eigen werk. Ingeborg is een wervelwind, eigenzinnig en eigengereid, iemand die regisseert, stimuleert en aanmoedigt. Ze houdt van samenspel maar werkt evengoed alleen. En daar, in dat spanningsveld tussen solo en samen, daar zit ‘t ‘m nou net. Daar zit haar breekpunt. Want de samenwerking met anderen gaat dikwijls ten koste van de verbinding met zichzelf. Eerst de ander en dan pas zij. Dat maakt dat Ingeborg niet toekomt aan wat haar zo lief is: schilderen. Al heel lang het sluitstuk van haar agenda. Toch hebben de afgelopen jaren haar geleerd dat ze zich alleen kan verbinden met anderen door eerst connectie met zichzelf te voelen. En dat gaat alleen door daadwerkelijk toe te geven aan haar verlangen naar de schilderkunst, haar zucht naar penselen en palletmessen, haar hunkering naar terpentine en olieverf. Wat zou ze zijn zonder? Een leeg en wit doek verleidt haar tot het mengen van kleuren met klinkende namen als ultramarijn blauw, cadmijnrood en gele oker. Ze houdt van verven, hop met de kwast erop, van vrij interpreteren, van ruimte voor eigen invulling. Haar stijl is die van het expressieve realisme.

Schilderen is voor Ingeborg experimenteren: via het materiaal tot nieuwe inzichten komen, zowel op artistiek als op persoonlijk vlak. Voor haar is het een mindful bezigheid die leidt tot reflectie, focus en afzondering. Ze heeft leegte nodig om ruimte te pakken en zichzelf vragen te kunnen stellen. Waarop antwoorden moeten komen. En pas als ze alle antwoorden kent, als ze volledig in control is, als ze goed is, als ze beter is, nee, als ze op haar best is, dan pas gaat ze haar werk tentoonstellen.

Ingeborgs houding ten opzichte van zelf exposeren is dubbel (zoals de ene bil de andere niet is, zeg maar). Het maken is voor haar veel belangrijker dan het podium, het creatieve proces veel fijner dan het in the picture staan. Maar deze Kunst op de Kast-tentoonstelling bleek uiteindelijk de perfecte stimulans. Deze verzameling billen deed Ingeborg realiseren dat ze niet alle antwoorden hoeft te hebben, dat ze geen excuus hoeft te zoeken voor een expositie. Dat dit simpelweg het moment is om haar kunstenaarschap te tonen. Dat het goed is zoals het is: hier, alsjeblieft. Dit-ben-ik. Vrij vertaald: bestaat de perfecte kont? Of wordt deze juist door imperfectie volmaakt?

Zo is het met ZaadeL ook gegaan. Vanaf haar vijftiende wilde Ingeborg al zoiets. Maar als ze had gewacht tot ze er helemaal klaar voor was, dan was dit voorbij gegaan. De opening van

ZaadeL tien jaar geleden was precies zo’n met-de-billen-bloot-moment als vandaag. Gestart zonder vastomlijnd concept en gegroeid vanuit het hart: ZaadeL is een creatieve broedplaats die de wereld een klein beetje mooier wil maken. Een plek met persoonlijkheid, ontstaan vanuit de droom om jezelf te kunnen zijn. Samen met Joep, Mette en Annemarije is Ingeborg ZaadeL Makerij.

En net zoals ZaadeL organisch en nooit af is, kan Ingeborg nu accepteren dat een schilderij ook niet helemaal voltooid hoeft te zijn. Ja, het kan inderdaad altijd anders. En zelfs beter. Of, om in de kontext van deze tentoonstelling te blijven: waarom willen we altijd andere billen? Ingeborg is klaar met ‘Ben ik goed genoeg? Is dit wel voldoende?’. In ieder geval goed genoeg voor nu, voor dit moment.

En Ingeborg zou Ingeborg niet zijn als ze dat proces van groei en ontwikkeling niet op haar geheel eigen en oorspronkelijke wijze vorm zou geven. Het sleutelmoment voor het ontstaan van de billenreeks is al even geleden. Joep maakte wandschapjes, kleine metalen plankjes waarop je alles neerlegt waarvan je niet mag vergeten waar je het legt. Sleutels bijvoorbeeld. Ingeborg is ze al-tijd kwijt. Ze bedacht toen dat ze deze schapjes voortaan zou gebruiken voor alles wat ze achter haar kont liet slingeren. En precies dat triggerde haar om haar eigen billen te schilderen op een klein paneeltje dat ze vervolgens in het kader boven Joeps plank plaatste.

Dit is Ingeborgs manier om te zeggen: heb lef, durf te besluiten, durf je om te draaien, durf je kont te keren. En accepteer de keuzes die je maakt, de dingen die je doet, de persoon die je bent. Bewaar je grenzen. Omarm je kwetsbaarheden. Aanvaard je billen.

Naast sleutelplankjes zijn de billenschapjes voor Ingeborg ook kleine altaartjes waarop je waardevolle voorwerpen kunt bewaren. Objecten die je doen herinneren, dingen die je koestert of waar je juist afscheid van wilt nemen. Want pas als je iets achter je laat, dan is er ook weer iets vóór je.

Eindelijk heeft Ingeborg ruimte gemaakt voor haar eigen werk, dus voor zichzelf. En dat viert ze met deze expositie. Hoewel… Er is nog een heel klein excuus… en dat is Joep – overigens de enige hier aanwezig die haar billen nog beter kent dan zijzelf. Omdat Ingeborgs olieverfschilderijtjes nu worden omlijst door Joeps metalen plankjes, zou je namelijk ook over toegepaste kunst kunnen spreken, en niet over schilderkunst. Haar bipsenaltaartjes worden dan zijn functionele wandschapjes. En dat maakt het voor Ingeborg net wat makkelijker om aandacht voor te vragen.

We weten allemaal: Joep en Ingeborg dragen elkaar. Haar billen sluiten naadloos aan bij zijn metaal. Maar nu, op dit moment, ben jij het, Ingeborg, naar wie we kijken. Naar jouw (achter)werk op de kast en naar 10 jaar ZaadeL.

En als we heel goed kijken, dan zien we een signatuur op elk schilderij. Elk paneeltje is gesigneerd met ‘ZaadeL’: de letter Z wordt met een lijn verbonden aan de letter L. Zaad en Laninga. Joep en Ingeborg. Een handtekening waarin afstand zit maar ook verbinding. Alleen maar toch samen. Door met ‘ZaadeL’ te signeren geeft Ingeborg aan: dit ben ik, hier sta ik voor, hier ben ik trots op.

Lieve Ingeborg, ik weet het zeker, door jou is onze blik op blote billen voorgoed veranderd!

Karin van Lieverloo

© KaaT | Kunst & teksT

Tekst uitgesproken bij de opening van de tentoonstelling Met de billen bloot – Schilderijen van Ingeborg Laninga bij ZaadeL Makerij op 8 september 2023.