Bespiegelingen bij het werk van Korneel Jeuken

In een desolate wijk in Malden staat een verlaten school. En in die troosteloze context troffen Ingeborg en ik Korneel Jeuken. We liepen binnen in een vergeten klaslokaal dat was getransformeerd tot atelier. We betraden het universum van Korneel, een eiland van verbeelding, een plek van creativiteit en inspiratie. Een wereld van kleuren, vormen, lijnen en woorden. Plots waren we niet meer in Malden, maar zaten we in het hoofd van Korneel, in het brein van de kunstenaar.

Wat direct opviel, was een schilderij met de woorden ‘All is good’. Alles is goed. Wat een heerlijke relativering. Korneel stelde ons meteen gerust. In zijn domein mag alles gezegd worden, alles gevraagd, wat Ingeborg en ik dan ook schaamteloos deden. Het werd een gesprek over beelden en woorden, over de kracht van communicatie. Want staat of valt daar niet alles mee? Als niemand iets zegt of als niemand luistert, komen we niet verder. Maar ook niet als iedereen maar praat en z’n mond opentrekt om zijn mening te ventileren. Wanneer doe je er goed aan om iets te zeggen en wanneer is het beter om stil te zijn?

Korneel communiceert met de ander door de beelden die hij maakt. Hij vertelde ons dat hij het in het dagelijks leven lastiger vindt om zich uit te spreken dan als hij dat doet in de rol van kunstenaar. Kunst fungeert voor hem dus als spreekbuis. Daarmee kan hij zeggen wat hij wil. Daarmee is hij brutaler en uit hij zich makkelijker. Eigenlijk is zijn kunst een masker dat hij opzet en waar hij zich stiekem achter kan verschuilen. Hij heeft niet voor niets een schuilnaam: hij noemt zich sinds een paar jaar Jøken, waarbij de [eu] dan een [o] wordt met zo’n schuin streepje. Alsof niemand dan zou weten dat hij de maker is.

Ja, en lekker makkelijk ook die groteske maskers die Korneel een paar jaar geleden maakte en waarmee hij door de binnenstad van Nijmegen liep. Het was een onderdeel van zijn project ‘You are fine’. Ook al zo’n fijne titel: jij bent ok. Hoewel Ingeborg en ik het gevoel hadden dat er toch een zekere tegenstrijdigheid schuilt in anderen te vertellen dat ze ok zijn en dan jezelf niet helemaal tonen. En Korneel maar denken dat hij zich kan verhullen met een masker of een alias. Natuurlijk niet. Want hij is natuurlijk dat wat hij maakt!

Korneels werk kent vele verschijningsvormen: installaties, schilderijen, video’s, community art, cartoons. Maar een paar jaar geleden sloeg hij een nieuwe weg in.

Het begon met een experiment waarbij Korneel tekeningen ging maken op materialen die hij om zich heen vond. Er ontstonden zogenaamde comic-art schilderijen op verpakkingen, karton, hout of behang. Een selectie van deze werken hangt de komende maand op de kast bij ZaadeL. Het is een collage van ‘blockheads’ gecombineerd met protestborden onder de titel Quiet Conversation. Een explosie van kleur, zwarte en witte lijnen, afgebakende vormen: de humor en het absurdistische karakter van deze schilderijen zegt direct iets over de maker. Heel duidelijk is te zien dat Korneel hier zijn vaardigheden als schilder, illustrator en cartoonist combineert. Hij gaf Ingeborg en mij aan dat deze werken veel intuïtiever zijn ontstaan dan zijn eerdere kunst. Vooraf wordt er niets verzonnen. Enkel de handeling van het maken bepaalt zowel vorm als inhoud. Korneel vertrouwt hier op zijn intuïtie, voor hem de belangrijkste drijfveer om dingen te maken.

De hier getoonde blockheads zijn portretten. We zien koningen, duivels, dieren, een doldwaze stoet van bonte figuren. Maar uiteindelijk is Korneel het allemaal zelf. Is hij het die communiceert via zijn werk. Hij wil dat veel mensen zijn boodschap horen. En eigenlijk is die heel simpel, namelijk “I don’t know”: Ik weet eigenlijk ook niet wat ik wil zeggen. Ik laat mijn beelden spreken. En doe jij er maar mee wat je wilt. Het is een tekst die op één van zijn protestborden staat geschreven. Korneel vertelde dat hij vroeger lege protestborden maakte, dus zonder tekst, een leeg vlak. De signs zijn gebleven, maar nu dan voorzien van woorden.

Het bord met de tekst “Sorry” vonden Ingeborg en ik ook spannend. Alsof Korneel zich bij voorbaat al verontschuldigt voor dat wat hij maakt. Ook zijn opmerking dat hij wil dat veel mensen zijn werk zien en hij daarom zijn werk online toont en verkoopt, ging vergezeld van een excuus. Wij vonden dat natuurlijk onnodig. Uitdrukking geven aan je eigen onzekerheid of verwarring geeft aan dat je in alle oprechtheid juist wel wat te vertellen hebt. Dat je naast het masker dat je draagt ook je ware gezicht kunt laten zien. Dat je niet onzichtbaar hoeft te zijn en ruimte mag nemen om je verhaal te vertellen.

Korneel, jouw beelden en jouw woorden maken een verschil. Simpelweg omdat je ze deelt en je zo anderen mee laat kijken in jouw wereld. Jouw werk is jouw instrument om te communiceren. We hopen dat velen hier komen kijken. En dat de een luidruchtig commentaar levert en de ander zich verwondert in stilte. 

Karin van Lieverloo

© KaaT | Kunst & teksT

Tekst uitgesproken bij opening van tentoonstelling Quiet Conversation bij ZaadeL Makerij op 17 juni 2022