Column Karin van Lieverloo - Mijmeringen bij tekeningen van Bas Geeraets

Mijmeringen bij tekeningen van Bas Geeraets

Stel je eens voor dat je een vogel bent.

Hoe heerlijk moet het zijn om te vliegen, los te zijn van de aarde, gewichtloos in de lucht. Om de wereld van boven te zien zonder dat je er aan deelneemt.

Of stil zittend op de tak van een boom, gewiegd door de wind en gekoesterd door de zon, zonder oordeel over wat er beneden je gebeurt. Ongestoord rondkijkend om daarna weer verder te fladderen, een nieuwe horizon tegemoet.

Ingeborg en ik waren in het atelier van beeldend kunstenaar Bas Geeraets en kijkend naar zijn werk vlogen onze gedachten met ons weg. We staarden naar een tekening op zijn werktafel, een zwerm spreeuwen die zich in een ongrijpbare dans rond elkaar bewegen, die alle kanten opgaan en toch dezelfde richting hebben. Het werk lijkt op Vogeltrek, een tekening die bij Zaadel is geëxposeerd. We zagen hoe Bas op papier een groep vogels vangt. Het fascineerde ons hoe hij ontelbare kleine spreeuwen naast elkaar plaatst waardoor er een bijzonder lijnenspel ontstaat. Hij heeft vijf verschillende basistypen, spreeuwen-houdingen zeg maar, die hij eindeloos herhaalt zodat er een intrigerend patroon ontstaat. Bas zei: “Ik zet één vogeltje, en dan nog één, en nog één. Er staat al vast wat er moet gebeuren. Aan de ene kant stuur ik, maar aan de andere kant word ik geleid.”

En dat vinden we nu zo mooi, Ingeborg en ik. Hier spreekt de kunstenaar die luistert naar zijn verbeeldingskracht. Die niets meer doet dan kunst maken, wat ook het enige is dat hij wil doen. Voor Bas is elke tekening de voortzetting van een nieuwe tekening, elk werk opent weer iets nieuws. Hij heeft een honger naar meer en naar nog beter worden. En dat terwijl hij na zijn afstuderen aan de kunstacademie in 2005 klaar was met maken. Tot 2018 heeft hij niets gedaan met zijn artistieke talent. Uit verveling is hij tijdens de dagelijkse treinreis naar zijn werk weer gaan tekenen. “Waarom vogels?” vroegen Ingeborg en ik, nieuwsgierig als we zijn. Bas weet het zelf niet precies. Ooit stond er een bonte kraai op een natuurtijdschrift en was hij verrast door de kracht van dat beeld. Zijn ouders vertelden hem vroeger veel over vogels, dat zal ook invloed hebben gehad. De esthetiek van de vogel bekoort hem, een ijsvogel betoverde hem ooit tijdens een wandeling. Toen moet er een onzichtbaar pact met de vogel zijn gesmeed en blijven de gevleugelde dieren terugkomen in zijn werk. Overigens postte Bas tijdens één van zijn treinreizen foto’s van zijn vogeltekeningen op twitter (waar anders voor iemand die van vogels houdt!), en die werden direct verkocht. En zo gaat het nu nog steeds. Dus waar Bas gelukkig van wordt, maakt blijkbaar ook anderen gelukkig.

Zelf is hij daar nog het meest verwonderd over, over de vlucht die zijn kunstenaarschap heeft genomen. Net zoals hij ons verbaasd vertelde over werk van zijn hand dat nu tussen dat van Corneille en Richard Long hangt in Museum Nairac te Barneveld. Het is die verwondering die hem voortstuwt en van waaruit hij blijft tekenen. Ook naakte vrouwen, zoals op de kast te zien is. Maar naar die fascinatie hebben Ingeborg en ik niet verder gevraagd.

Ook op de kast een zelfportret van Bas uit 2021. Hij heeft het Eindelijk tevreden genoemd, een constatering die in al zijn eenvoud bijzonder is te noemen. Want er spreekt berusting uit, en acceptatie, en dat hoor je niet vaak. Bas vertelde dat hij het heeft getekend tijdens online therapie die hij volgde. Op hetzelfde moment zat hij dus achter de computer en zijn schetsboek. Om aan zijn adhd te werken, om impulsen van buitenaf te leren beteugelen en om rust te vinden. Erg grappig vonden Ingeborg en ik, want het was juist het perfecte voorbeeld van teveel tegelijk doen. Maar door die sessies is een wonderlijk zelfportret ontstaan dat getuigt van inzicht en reflectie. Bas heeft zichzelf geportretteerd: ogen dicht, pen in de hand en vogels rond zijn hoofd en schouders. Een putter, een spreeuw, een koolmees, kraai, mus, ijsvogel en merel, zoals Bas ons vertelde, want wij zouden gewoon volstaan met ‘vogels’. En allemaal trekken ze aan hem, met hun kleine, spitse snaveltjes. Ze staan symbool voor alle prikkels die Bas ervaart, zijn een metafoor voor alles dat bij hem binnenkomt en iets van hem wil. Tijdens therapie leerde hij zich af te sluiten en naar binnen te keren, juist om verder te komen. Dit is Bas met zijn vulpen, los van de wereld. Een balans zoekend tussen al die  gekmakende en tegelijkertijd toffe impulsen van het leven die in een voortdurende maalstroom aan hem trekken: hoe houd je ze vast en hoe laat je ze los?

De opperste concentratie tijdens het tekenen geeft Bas rust. Hij verliest zich in zijn werk, zijn omgeving en zijn tijd. Het verlost hem even van zijn denken, wat zijn brein is continu in beweging. Elke stap naar buiten geeft weer een nieuw idee. Om een voorbeeld te geven van een hersenspinsel van Bas: “Gaat een vogel over een zebra?” Een geweldige gedachtenkronkel, vonden Ingeborg en ik. En Bas weet dat dan als beeld op papier te zetten.

Het meeste werk dat op de kast hangt heeft Bas de afgelopen drie weken gemaakt. Zijn tevreden zelfportret was het uitgangspunt: hij heeft onderzocht hoe hij gedachten die in hem opkwamen en aan hem trokken een plek kon geven door deze te visualiseren. Dat proces van kijken, interpreteren, verwerken, vastleggen en loslaten is de komende maand bij Zaadel te zien. De kast presenteert de relatie tussen mens en dier, toont een wirwar van tekeningen van echte en fantasievogels. Het is een geordende chaos, losse fragmenten die bij elkaar horen, zoals een zwerm spreeuwen in de lucht. Je kijkt hier naar het werk van Bas Geeraets, maar vooral naar hemzelf. Een vrije vogel die niet te vangen is.

Karin van Lieverloo

© KaaT | Kunst & teksT