Column Karin van Lieverloo

Ga mee.

Mee naar buiten.

Sta stil en kijk omhoog.

Neem je tijd en zie en voel.

En neem dat mee naar binnen.

In onze gehaaste maatschappij ben je het bijna ontwend om in rust dingen in je op te nemen en te overdenken. Continu krijg je prikkels, voortdurend word je overspoeld door beelden, overladen door teksten en meegenomen door geluiden. Je staat altijd aan en het gevoel te willen ontsnappen aan deze kakafonie van impulsen is groot. Zeker nu, in deze tijd, waarin het meeste vertier alleen te vinden is in de digitale werkelijkheid en de echte wereld ver weg is. Verlang jij soms ook naar een overweldigende stilte? Wil jij je af en toe ook alleen maar in jezelf keren?

Eind achttiende, begin negentiende eeuw ontstond in de westerse cultuur een stroming die zich richtte op innerlijke reflectie, de Romantiek. Rationele kennis werd ondergeschikt aan emotie, intuïtie en verbeelding. Binnen de beeldende kunsten kwamen de eigen persoonlijkheid, het verleden en de natuur centraal te staan. Veel kunstenaars toonden in hun werk de confrontatie van de mens met de grootsheid en schoonheid van de natuur. Want buiten, het aanschijn van een adembenemende zee, een verblindend licht of een ontzagwekkend panorama, inspireert. Ondergeschikt te zijn aan de almachtige natuurkrachten geeft een intense sensatie.

Prachtig voorbeeld hiervan is het werk van de Engelse kunstenaar William Turner. Hij wist het klassieke landschap te transformeren tot een welhaast abstracte weergave waarbij kleur, lijn en vorm de boventoon voeren. Atmosferische landschappen, kolkende zeegezichten en woeste wolkenluchten – door Bob Ross ongetwijfeld “happy little clouds” genoemd”: Turner schilderde niet zozeer wat hij zag, maar juist wat hij voelde. Hij gaf de beschouwer van zijn werk een ‘beleving’, in een tijd dat dat begrip minder hip was dan nu. Neem Turners Wolken en water, dat hij maakte rond 1840 (collectie Museum de Fundatie). Als je voor dat schilderij staat, raak je jezelf kwijt in een theatraal gevecht van kleur en textuur. Vanzelfsprekend roept de natuur in de natuur zelf de sterkste emoties op, maar hoe waanzinnig is het dat een kunstenaar in staat is om met louter verf op doek eenzelfde idee van oneindigheid te creëren. Je bent hier getuige van een zonsondergang die het kabbelende water en de wiegende wolken in vuur en vlam zet. Waardoor je jezelf en de wereld rondom je even vergeet.

De natuur brengt ons troost en bezinning. Dat wisten ze in de Romantiek en dat weten we nu, in deze corona-periode, waar elk ommetje buiten wordt gepropageerd als de ultieme weg naar zingeving en overpeinzing. Maar het is waar: als we er even uit moeten, als we even los willen van alles en iedereen: ga naar buiten! Daar onderwerp je je aan de wetten van de natuur en geef je alle controle uit handen. Gek genoeg voel je je daardoor niet verloren, maar verrijkt dat je juist. En dat is ook precies wat kunst met je doet.

Door de natuur te vangen in een tekening of een schilderij, neem je een stukje van buiten mee naar binnen. Het dwingt je goed te observeren, het maant je tot rust en dus tot stilstaan. Geef je over aan slow looking! Zoiets als slow cooking, maar dan met voedsel voor de geest. Ik word daar echt heel blij van. Als ik stil sta, laat ik los en kijk ik. Maar zie ik ook. En hoor ik de wolken. ZaadeL Makerij laat je ze verbeelden. De online schildercursus ‘Landschap en wolken’ van Ingeborg Laninga geeft je alles wat je in deze tijden van onrust en overdaad nodig hebt: een moment voor jezelf, aandacht voor de natuur en oog voor de kunsten. Een weldaad op je pad naar bezieling en reflectie.

Karin van Lieverloo

schrijver, redacteur, curator, kunsthistoricus

karinvanlieverloo@live.nl

Download hier de column als PDF bestand